Arabadaki Cankurtaran:
Hava Yastığı...
10.10.2015
Hava yastığı, arabalarda güvenlik denildiği zaman akla gelen ilk sistemlerdendir. Peki hava yastıkların nasıl icat edildiğini ve çalışma sisteminin nasıl olduğunu hiç merak ettiniz mi? Bu yazımızda hava yastıklarını detaylarıyla inceleyeceğiz.
Hava Yastığının İcadı ve Tarihsel Gelişimi
Hava yastığı, aracın kaza yapması esnasında çarpışmaya bağlı olarak hava veya gaz ile şişerek aracın içindeki yolcuların yaralanmasını önleyen güvenlik sistemidir.
Şekil 1: Kaza anında belirli noktalardan açılan yastıklar sayesinde sürücü güvendedir.
Tarih 1952 yi gösterirken endüstri mühendisi John Hetrick eşi ve kızıyla yolculuk yaparken yoldaki taşa çarpmamak için direksiyonu kırıp bir çukura düşmüştür. Kaza anında kızlarının ve eşinin cama ve ön kısımlarına hareket edip zarar görmemesi için onları geriye tutmaya çalıştı. Bu tarz kazalar o yıllarda yaygındı. Bu olayla birlikte John, bu tarz kazaların önlenmesi için çalışmalara başladı. John, çalışmaları sonucunda aracın ön kısmına şişirilebilir bir bez koyarak kazalarda alınacak hasarı en aza indirgemeyi planlamıştı. Bu icadında sıkıştırılmış oksijen kullanmış ve patentini 1953 yılında almıştır.
Şekil 2: John Hetrick’ in planladığı hava yastığı çalışma şekli
1968’te kimyacı John Pietz, sıkıştırılmış gaz yerine “Katı İtici” kullanımını önermiştir. Bu işlemde katı bir karışımdan azot gazı üretilmiş olmuştur. Bu sistem eskilerinin yerini aldı. John Pietz’ in hava yastıklarının bulunması 1950’lere dayanır fakat kullanılması 1980’leri bulmaktadır. Bunun sebebi teknolojinin maliyetidir.
İlk hava yastığı kullanılan araba Mercedes Benz W126 S-Class’tır. (1980). İlk yolcu hava yastığı ise Porsche 944 model arabada 1987 yılında kullanılmıştır.
Şekil 3: Örnek bir sürücü ve yolcu hava yastığı.
Hava Yastığının Çalışma Prensibi
Bir hava yastığı üç kısımdan oluşur ;
► Yastık, ince naylon iplikten yapılmış ve katlı olarak durmaktadır.
► Kontrol Ünitesi, çarpmayı algılar ve şişirme sistemine sinyal verir.
► Şişirme Sistemi, sinyal geldiğinde azot gazını açığa çıkarıp yastığı şişirir.
Hava yastığının çalışma prensibi;
1. Araba çarpma anında ivmelenerek hız kaybetmeye(ani yavaşlama) başlar.
2. Kontrol ünitesi hızdaki değişimi tespit eder.
3. Eğer hızdaki değişim frenin yaptığı etkiden fazla bir etki yapıyorsa şişirme sistemine sinyal gönderir.
4. Sinyali alan şişirme sistemi patlayıcıyı (sodyum azid vb.) ateşler.
5. Patlayıcı ateşlendiğinde sıkışmış vaziyetteki yastığa büyük miktarda gaz(azot veya argon) dolar.
6. Gazla dolan hava yastığı bulunduğu kapağı yırtarak dışarı çıkar sürücü veya yolcunun önünde açılır.
7. Sürücü veya yolcu hava yastığına çarpar. Hava yastığının kenarlarında bulunan küçük deliklerden çıkar. Ve arabadakiler en az hasara maruz kalırlar.
Hava yastığının açılıp kapanması 100-200 milisaniye içinde gerçekleşir. Bu gözümüzü açıp kapatmamız için gereken zamana eşdeğerdir.
Şekil 4: Hava yastığının çalışma prensibi
Hava yastığı sadece arabalar için değil motosikletler için de kullanılır. Boyun, omuz, sırt ve göğüs kısımları en fazla hasar alan bölgeler olduğu için bu bölgelere göre tasarlanmıştır. Çalışma mantığı arabadakiler ile aynıdır. Sürücü yere çarptığı anda hava yastığı milisaniyeler içinde şişer ve sürücünün en az hasarı alması sağlanır.
Şekil 5: Motosikletlerde kullanılan giyilebilir hava yastığı sayesinde sürücü daha az hasar alır
Hava Yastığı Hakkında Dikkat Edilmesi Gerekenler
► Hava yastığı emniyet kemeri ile kullanıldığında alacağınız hasar en aza iner. Aksi halde yavaş gitseniz dahi sağa sola savrulma olasılığınız artar.
► Yolcu hava yastığı bulunan arabalarda küçük çocuk veya bebek hava yastığının karşısına oturtulmamalıdır. Aniden açılan hava yastığı zarar verebilir.
► Ön yolcu koltuğunda oturanların ayaklarını cama doğru dayayıp oturmamaları gerekir. Aksi halde hava yastığının açılması ile zarar görebilirler.
Yazar: Ahmet Taha ÇAVUŞ
Hava Yastığı...
10.10.2015
Hava yastığı, arabalarda güvenlik denildiği zaman akla gelen ilk sistemlerdendir. Peki hava yastıkların nasıl icat edildiğini ve çalışma sisteminin nasıl olduğunu hiç merak ettiniz mi? Bu yazımızda hava yastıklarını detaylarıyla inceleyeceğiz.
Hava Yastığının İcadı ve Tarihsel Gelişimi
Hava yastığı, aracın kaza yapması esnasında çarpışmaya bağlı olarak hava veya gaz ile şişerek aracın içindeki yolcuların yaralanmasını önleyen güvenlik sistemidir.
Şekil 1: Kaza anında belirli noktalardan açılan yastıklar sayesinde sürücü güvendedir.
Tarih 1952 yi gösterirken endüstri mühendisi John Hetrick eşi ve kızıyla yolculuk yaparken yoldaki taşa çarpmamak için direksiyonu kırıp bir çukura düşmüştür. Kaza anında kızlarının ve eşinin cama ve ön kısımlarına hareket edip zarar görmemesi için onları geriye tutmaya çalıştı. Bu tarz kazalar o yıllarda yaygındı. Bu olayla birlikte John, bu tarz kazaların önlenmesi için çalışmalara başladı. John, çalışmaları sonucunda aracın ön kısmına şişirilebilir bir bez koyarak kazalarda alınacak hasarı en aza indirgemeyi planlamıştı. Bu icadında sıkıştırılmış oksijen kullanmış ve patentini 1953 yılında almıştır.
Şekil 2: John Hetrick’ in planladığı hava yastığı çalışma şekli
1968’te kimyacı John Pietz, sıkıştırılmış gaz yerine “Katı İtici” kullanımını önermiştir. Bu işlemde katı bir karışımdan azot gazı üretilmiş olmuştur. Bu sistem eskilerinin yerini aldı. John Pietz’ in hava yastıklarının bulunması 1950’lere dayanır fakat kullanılması 1980’leri bulmaktadır. Bunun sebebi teknolojinin maliyetidir.
İlk hava yastığı kullanılan araba Mercedes Benz W126 S-Class’tır. (1980). İlk yolcu hava yastığı ise Porsche 944 model arabada 1987 yılında kullanılmıştır.
Şekil 3: Örnek bir sürücü ve yolcu hava yastığı.
Hava Yastığının Çalışma Prensibi
Bir hava yastığı üç kısımdan oluşur ;
► Yastık, ince naylon iplikten yapılmış ve katlı olarak durmaktadır.
► Kontrol Ünitesi, çarpmayı algılar ve şişirme sistemine sinyal verir.
► Şişirme Sistemi, sinyal geldiğinde azot gazını açığa çıkarıp yastığı şişirir.
Hava yastığının çalışma prensibi;
1. Araba çarpma anında ivmelenerek hız kaybetmeye(ani yavaşlama) başlar.
2. Kontrol ünitesi hızdaki değişimi tespit eder.
3. Eğer hızdaki değişim frenin yaptığı etkiden fazla bir etki yapıyorsa şişirme sistemine sinyal gönderir.
4. Sinyali alan şişirme sistemi patlayıcıyı (sodyum azid vb.) ateşler.
5. Patlayıcı ateşlendiğinde sıkışmış vaziyetteki yastığa büyük miktarda gaz(azot veya argon) dolar.
6. Gazla dolan hava yastığı bulunduğu kapağı yırtarak dışarı çıkar sürücü veya yolcunun önünde açılır.
7. Sürücü veya yolcu hava yastığına çarpar. Hava yastığının kenarlarında bulunan küçük deliklerden çıkar. Ve arabadakiler en az hasara maruz kalırlar.
Hava yastığının açılıp kapanması 100-200 milisaniye içinde gerçekleşir. Bu gözümüzü açıp kapatmamız için gereken zamana eşdeğerdir.
Şekil 4: Hava yastığının çalışma prensibi
Hava yastığı sadece arabalar için değil motosikletler için de kullanılır. Boyun, omuz, sırt ve göğüs kısımları en fazla hasar alan bölgeler olduğu için bu bölgelere göre tasarlanmıştır. Çalışma mantığı arabadakiler ile aynıdır. Sürücü yere çarptığı anda hava yastığı milisaniyeler içinde şişer ve sürücünün en az hasarı alması sağlanır.
Şekil 5: Motosikletlerde kullanılan giyilebilir hava yastığı sayesinde sürücü daha az hasar alır
Hava Yastığı Hakkında Dikkat Edilmesi Gerekenler
► Hava yastığı emniyet kemeri ile kullanıldığında alacağınız hasar en aza iner. Aksi halde yavaş gitseniz dahi sağa sola savrulma olasılığınız artar.
► Yolcu hava yastığı bulunan arabalarda küçük çocuk veya bebek hava yastığının karşısına oturtulmamalıdır. Aniden açılan hava yastığı zarar verebilir.
► Ön yolcu koltuğunda oturanların ayaklarını cama doğru dayayıp oturmamaları gerekir. Aksi halde hava yastığının açılması ile zarar görebilirler.
Yazar: Ahmet Taha ÇAVUŞ