- #1
Konu Sahibi
Mevsimlik işçilerin bilinmeyen hakları…
31.08.2015
Yaz geldi ve bitmek üzere… Yaz sezonunda turizm tesisleri ve tarım alanlarında çalışmak için birçok emekçi ülkenin kuzeyine ve güneyine doğru yola çıkar. Kimileri aşçı, garson, animatör vs. olurken kimilerinin nasibine tarla ve bahçeler düşer. Tütün, pamuk, üzüm güneyin; çay ve fındık kuzeyin bereketli topraklarında emekçilerin gayretiyle toplanır. İş Kanunu’nda bu işler ‘sezonluk’ ya da ‘mevsimlik işler’ olarak tanımlanmıştır. Ancak ne yazık ki, mevsimlik işlerle ilgili İş Kanunu’nda özel bir düzenleme yapılmamıştır. Sadece ‘mevsimlik işlere’ ilişkin bazı maddelerde (iş K. m 29/8 f. Ve 53/3 f.) atıflar yapılmıştır. Ama genel açıklamalar ve kaideler Yargıtay kararlarında mevcuttur. Yargıtay kararlarında; “Mevsimlik işler, iş yerindeki faaliyetin yıllık belirli bir dönemde yoğunlaştığı, diğer zamanlarda ise azaldığı veya tamamen durduğu, fakat bu durumun düzenli olarak tekrarlandığı işler” olarak tanımlanmıştır.
MEVSİMLİK İŞLERDE HAKLAR….
Sezonluk çalışan işçilerin sezon süresince işyerinde çalışmaları halinde iş hukuku açısından hakları şu şekildedir.
İş Sözleşmesinin Kurulması Açısından: Mevsimlik sözleşme aslında belirsiz süreli yapılan sözleşmenin bir versiyonudur. İşveren başlangıçta her ne kadar belirli süreli sözleşme yapsa bile, mevsimlik iş tekrarlandığında; yani yenilenen ard arda çalıştırma durumlarında, sözleşme zincirleme olarak belirsiz olarak kabul edilir.
İş Sözleşmesinin Sona Ermesi Açısından: Mevsimlik işlerde belirli çalışma devresinin sona ermesi, hizmet sözleşmesini sona erdirmez. Mevsim sonunda işten ayrılan işçi bir sonraki mevsime kadar hizmet sözleşmesi askıda kalır. Ancak bu süre içinde başka bir işe girmişse mevsim başında kendisine yapılan çağrıya rağmen, işe girmemişse hizmet sözleşmesi sona erer. İşveren yaptığı bildirimden itibaren, 15 gün içinde işçi başvurduğunda eski işçisini işe almak zorundadır. Mevsimlik işlerde, işveren mevsim sonunda işçisine yeni mevsimde işe almayacağını ihbar ettiğinde, hizmet sözleşmesi mevsim bitimiyle son bulur.
İş Güvencesi Açısından: İşveren mevsimlik işçinin iş sözleşmesini, ister fiilen çalışılan dönem olsun, ister askıdaki dönemde olsun, geçerli neden olmadan feshedemeyecektir. Eğer işçi iş güvencesi ile ilgili kıdem, işyeri çalışan sayısı şartlarını sağlıyorsa işe iade davası açabilir.
Çalışma Süresi Açısından: Sezonluk çalışan işçi de diğer işçiler gibi işyerinde daha az bir haftalık çalışma saati uygulanmıyorsa 4857 sayılı Kanunda belirtilen haftalık 45 saat çalışma yapacaktır. Çalışma süresi günlük 11 saati geçemez. İşyerinde fazla çalışma yapılması halinde fazla çalışma süresi de yılda 270 saati geçemez.
Ücret Açısından: Sezonluk çalışan diğer sürekli çalışan işçiler gibi çalıştıkları süre içinde tahakkuk eden normal ücretleri, fazla çalışma yapmaları halinde fazla çalışma ücretlerini tam olarak alacaklardır.
Yıllık İzin Açısından: 4857 sayılı İş Kanunu’nun 53/3. maddesi uyarınca, mevsimlik işlerde yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümler uygulanmaz.
Kıdem ve İhbar Tazminatı Açısından: Turizm çalışanının zincirleme belirli süreli hizmet sözleşmesi sona erdiğinde belirsiz süreli hizmet sözleşmesine dönüşmüş kabul edildiğinden hak etmeleri halinde ihbar ve kıdem tazminatı verilmesi gerekir. Mevsimlik iş sözleşmesine göre çalışan işçinin kıdem ve ihbar tazminatına esas çalışma süresinin (kıdeminin) hesabında, mevsimlik iş sözleşmesinin geçerli olduğu tüm süre değil, mevsimlik iş sözleşmesine dayanarak işçinin çalıştığı, yani sözleşmenin askıda bulunmadığı sürelerin toplamının esas alınması gerekmektedir.
Sendikal Hakları Açısından: mevsimlik işte çalışan işçiler çalıştıkları işyerinin bağlı olduğu iş kolunda kurulu işçi sendikasına üye olabilme hakları bulunmaktadır.
31.08.2015
Yaz geldi ve bitmek üzere… Yaz sezonunda turizm tesisleri ve tarım alanlarında çalışmak için birçok emekçi ülkenin kuzeyine ve güneyine doğru yola çıkar. Kimileri aşçı, garson, animatör vs. olurken kimilerinin nasibine tarla ve bahçeler düşer. Tütün, pamuk, üzüm güneyin; çay ve fındık kuzeyin bereketli topraklarında emekçilerin gayretiyle toplanır. İş Kanunu’nda bu işler ‘sezonluk’ ya da ‘mevsimlik işler’ olarak tanımlanmıştır. Ancak ne yazık ki, mevsimlik işlerle ilgili İş Kanunu’nda özel bir düzenleme yapılmamıştır. Sadece ‘mevsimlik işlere’ ilişkin bazı maddelerde (iş K. m 29/8 f. Ve 53/3 f.) atıflar yapılmıştır. Ama genel açıklamalar ve kaideler Yargıtay kararlarında mevcuttur. Yargıtay kararlarında; “Mevsimlik işler, iş yerindeki faaliyetin yıllık belirli bir dönemde yoğunlaştığı, diğer zamanlarda ise azaldığı veya tamamen durduğu, fakat bu durumun düzenli olarak tekrarlandığı işler” olarak tanımlanmıştır.
MEVSİMLİK İŞLERDE HAKLAR….
Sezonluk çalışan işçilerin sezon süresince işyerinde çalışmaları halinde iş hukuku açısından hakları şu şekildedir.
İş Sözleşmesinin Kurulması Açısından: Mevsimlik sözleşme aslında belirsiz süreli yapılan sözleşmenin bir versiyonudur. İşveren başlangıçta her ne kadar belirli süreli sözleşme yapsa bile, mevsimlik iş tekrarlandığında; yani yenilenen ard arda çalıştırma durumlarında, sözleşme zincirleme olarak belirsiz olarak kabul edilir.
İş Sözleşmesinin Sona Ermesi Açısından: Mevsimlik işlerde belirli çalışma devresinin sona ermesi, hizmet sözleşmesini sona erdirmez. Mevsim sonunda işten ayrılan işçi bir sonraki mevsime kadar hizmet sözleşmesi askıda kalır. Ancak bu süre içinde başka bir işe girmişse mevsim başında kendisine yapılan çağrıya rağmen, işe girmemişse hizmet sözleşmesi sona erer. İşveren yaptığı bildirimden itibaren, 15 gün içinde işçi başvurduğunda eski işçisini işe almak zorundadır. Mevsimlik işlerde, işveren mevsim sonunda işçisine yeni mevsimde işe almayacağını ihbar ettiğinde, hizmet sözleşmesi mevsim bitimiyle son bulur.
İş Güvencesi Açısından: İşveren mevsimlik işçinin iş sözleşmesini, ister fiilen çalışılan dönem olsun, ister askıdaki dönemde olsun, geçerli neden olmadan feshedemeyecektir. Eğer işçi iş güvencesi ile ilgili kıdem, işyeri çalışan sayısı şartlarını sağlıyorsa işe iade davası açabilir.
Çalışma Süresi Açısından: Sezonluk çalışan işçi de diğer işçiler gibi işyerinde daha az bir haftalık çalışma saati uygulanmıyorsa 4857 sayılı Kanunda belirtilen haftalık 45 saat çalışma yapacaktır. Çalışma süresi günlük 11 saati geçemez. İşyerinde fazla çalışma yapılması halinde fazla çalışma süresi de yılda 270 saati geçemez.
Ücret Açısından: Sezonluk çalışan diğer sürekli çalışan işçiler gibi çalıştıkları süre içinde tahakkuk eden normal ücretleri, fazla çalışma yapmaları halinde fazla çalışma ücretlerini tam olarak alacaklardır.
Yıllık İzin Açısından: 4857 sayılı İş Kanunu’nun 53/3. maddesi uyarınca, mevsimlik işlerde yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümler uygulanmaz.
Kıdem ve İhbar Tazminatı Açısından: Turizm çalışanının zincirleme belirli süreli hizmet sözleşmesi sona erdiğinde belirsiz süreli hizmet sözleşmesine dönüşmüş kabul edildiğinden hak etmeleri halinde ihbar ve kıdem tazminatı verilmesi gerekir. Mevsimlik iş sözleşmesine göre çalışan işçinin kıdem ve ihbar tazminatına esas çalışma süresinin (kıdeminin) hesabında, mevsimlik iş sözleşmesinin geçerli olduğu tüm süre değil, mevsimlik iş sözleşmesine dayanarak işçinin çalıştığı, yani sözleşmenin askıda bulunmadığı sürelerin toplamının esas alınması gerekmektedir.
Sendikal Hakları Açısından: mevsimlik işte çalışan işçiler çalıştıkları işyerinin bağlı olduğu iş kolunda kurulu işçi sendikasına üye olabilme hakları bulunmaktadır.