Makale Afet sonrası geçici yaşam alanlarının kurulumu ve kullanımında yangın güvenliği önerileri

Kahramanmaraş Depremi Sonrası Kurulan Çadır Alanı

Yaşadığımız Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen deprem afeti sonrasında bölgenin acil ihtiyacı olan geçici barınma sorunu; kamu-özel kurum ve kuruluşlar, STK bağışları ile konteyner ve çadır geçici yaşam alanları yaratılarak çözülmeye çalışılmaktadır. Gerçek bir afet yönetimi geçici barınma planlamasında çadır ve prefabrik konutlar en son düşünülmesi ve uygulanması gereken çözümlerdir. İdeal olan afetzedelerin öncelikle kamu tesisleri ve bölgede depreme dayanıklığı önceden tespit edilmiş gıda ve altyapı imkanları bulunan binalara iskan edilmesidir. Ancak deprem bölgesinde mevcut durum bu şartları sağlamadığı için konteyner ve çadır geçici barınma yerlerinin kurulması bir zorunluluk olmuştur. Unutulmamalıdır ki bir ülkenin afetler ile mücadelede gelişmişlik ölçüsü çadır sayısının azlığı ile değerlendirilir.


2020 İzmir Depremi Sonrası Kurulan Geçici Barınma Merkezi (Haydar Aliyev Caddesi)

Kurulacak geçici yaşam alanlarının mutlaka önceden belirlenmiş sel ve heyalan bölgesinde olmayan alanlarda kurulması gerekmektedir. Bu riskler dışında özellikle yangın riski geçici yaşam alanlarında ele alınması gereken en önemli tehdidi oluşturmaktadır. Yerleşimin planlaması, barınakların inşaatında kullanılan malzemelerin seçimi, barınak içinde ısınma, yemek pişirme ve aydınlatma ihtiyaçlarının belirlenmesi vb. konular, yangın riskini ortadan kaldıran veya azaltan nitelikte olmalıdır.


2019 Nijerya Monguno Kampı Yangını

Geçici Yaşam Alanlarında Yangın Riskini Oluşturan Tehlike Kaynakları :

• Yemek Pişirme, ocak kullanımı, LPG Tüpü kullanımı vb. faaliyetler
• Isınma (Elektrikli ısıtıcı, soba, açık ateş vb.)
• Elektrik (Aydınlatma, elektrikli ev ekipmanları vb.)

Yangın riskine karşı yaşam alanında alınması gereken önlemler, riski ortadan kaldırma / zarar azaltma prensibi doğrultusunda aşağıdaki gibi 5 ana maddede planlanmalıdır.

1. Riski ortadan kaldırma / Önleme: Yangın çıkaracak faaliyetlerin kaldırılması veya sınırlandırılması,
2. Yangının tespiti ve acil durum yönetimi,
3. Yaşam alanındaki afetzedelerin korunması, yangından etkilenmelerinin azaltılması,
4. Yangının büyümesine neden olabilecek materyallerin konteyner imalatında kullanılmaması; yangın dayanımı olan materyallerin tercih edilmesi,
5. Söndürme. Yangın yayılmadan sahada bulunan yangın söndürücülerin etkin kullanımı.

Yangın Riskine Karşın Önlemler
Konteyner Yerleşimi ve Emniyet Mesafeleri:

• Konteynerler ile kurulacak geçici yerleşim alanı olası bir acil durumda afetzedelerin emniyetli bir şekilde tahliyesine, itfaiye ve diğer acil durum ekip ve araçlarının yangın noktasına ulaşımına olanak sağlamalıdır.
• Afetzedeler acil bir durumda konteynerlerinden çıktığında onların görebileceği şekilde açıkça işaretlenmiş 2 ayrı kaçış yolu bulunmalı ve bu kaçış yolları alanda belirlenen en az 2 toplanma noktasına ulaşmalıdır.
• Yangın riski göz önüne alındığında her 300m.’lik yerleşik alanı için asgari 30 m. yangın güvenliği bandı (boşluğu) bırakılmalıdır.
• Konteynerlar arası emniyet mesafesi, konteyner yüksekliğinin en az 2 katı kadar olmalıdır. Bu mesafe 2m’den az olmamalıdır.
• Kurulacak yaşam alanında ana yolların genişliği en az 15m., ara yolların genişliği ise en az 10m. olmalıdır.

Yangın Emniyet Şeridi Asgari 30m

Geçici Yaşam Alanında Barınacak Afetzedelere Aktarılacak Önemli Yangın Güvenliği Bilgileri:

• Yangın söndürücülerin yeri
• Tahliye güzergahları ve toplanma noktası
• Acil durum planı ve prosedürü
• Acil durum iletişim numaraları
• Konteyner içi güvenlik kuralları (soba kullanılmaması, açık ateş yapılmaması vb.)

Örnek: Yangın Güvenliği Bilgilendirme Notu

İnşa Edilecek Konteyner için Yangın Güvenliği Gereklilikleri :

• Konteynerde kullanılacak yapı malzemelerinin niteliği, “Binaların Yangından Korunması Hakk. Yönetmelik” 29. maddesinde belirtilmektedir. Yaşam alanı olarak kullanılacağı için konteynerlerde kullanılan her malzemenin kolay alevlenen nitelikte yapı malzemesi olmaması gerekmektedir.

• Konteyner elektrik altyapısının afetzedelerin tüketim ihtiyacını karşılayacak nitelikte olması, kullanılan elektrik kablolarının NHXNH yanmaz / alev iletmez nitelikte olması, konteynerde teçhiz edilecek sigorta kutusunda 30mA Kaçak Akım Rölesi bulunması gerekmektedir.
• Mutfakta kullanılacak LPG tüpü mümkünse konteyner dışında konumlandırılmalı ve LPG hortumu duvar içerisinden geçirilerek ocağa bağlanmalıdır. LPG tüpünün konteyner içinde bulundurulması durumunda olası sızıntıyı algıladığında sesli uyarı veren portatif gaz dedektörü mutfakta teçhiz edilmelidir.

İlgili kaynaklardan özetlemeye çalıştığım güvenlik bilgilerinin geçici yaşam alanlarının kurulumunda ve yönetilmesinde dikkate alınmasını umarım. Doğal afetlere karşın riski ortadan kaldırma / zarar azaltma aşamalarına odaklanarak benzer afetlerin ülkemizde bir daha yaşanmaması dileğiyle.

Üstte hazırlanmış derleme için hazırlayan ve kaynak bilgileri