Kullanım amacı: Bir karışımda gaz halinde bulunan veya kolayca buharlaştırılabilen bileşenlerin birbirinden ayrılması amacıyla gaz kromatografisi (GC) yöntemi kullanılır.
Kullanım şekli: Bu yöntemde ayrılma, bileşenlerin farklı katı yüzeylerdeki farklı adsorpsiyon ilgilerine göre gerçekleşir. Numunede bulunan bileşenler bir cihazla spektrum haline getirilir ve bu spektrumda bulunan her pik ayrı bir bileşeni gösterir.
GC’nin iki önemli işlevi vardır;
- İlki ayırma; bu anlamda kendisi veya bir türevi buharlaşabilen maddelerden oluşmuş kompleks organik sistemlerin, metal-organik maddelerin ve biyokimyasal sistemlerin ayırımında son derece yararlıdır.
- İkincisi ayrılan maddelerin teşhisini ve tayinini sağlamasıdır. GC ile yağ analizleri, gıda analizleri ve çevresel analizler yapılabilmektedir.
—Gaz kromatografisi çok hızlı bir ayırma yöntemidir. Oldukça kompleks karışımları ayırabilme ve çok küçük miktarları tespit edebilme yeteneğine sahiptir. Doğru ve tekrarlanabilir analiz sonuçları verir.
—İzomerler dahil çok karmaşık örneklerin bileşenlerine ayrılabilir.
—Sistemin çok düşük buhar basıncı gösteren örneklerde bile kullanılabilir.
GAZ KROMOTOGRAFİSİNİN DEZAVANTAJLARI;
—Uçucu örneklerle çalışma zorunluluğu olması.
—Isıl olarak kararsız örnekler için uygun olmaması.
—Kromatografik ayrılan maddenin karakterizasyonu için başka spektroskopi yöntemleri gerekmesidir.
- Sürükleyici ya da taşıyıcı gaz (hareketli faz), analiz edilecek buharlaşmış maddeleri kolona taşır. Hareketli faz olarak helyum, azot veya argon gibi inert bir gaz kullanılır. Kolonlar sistemin en önemli kısmıdır. Ayırma işlemi burada gerçekleşir. Ayırma işleminin başarılı olması, büyük ölçüde uygun kolon seçimine bağlıdır. Kolonlar, bakırdan, alüminyumdan, paslanmaz çelikten, camdan veya teflondan olabilir. Cam kolon en çok istenen kolondur ama kullanımı zordur. En çok kullanılan paslanmaz çelikten olan kolonlardır. Kolonların şekli, U-şeklinde veya spiral şeklinde olabilir. Kolonlar 2–10 mm iç çapında ve 1-5 m boyundadır. Kolon içinde kullanılan sabit faz (absorbe edici madde), silika, alümina veya karbon gibi bir katı bir maddedir.
GAZ KROMOTOGRAFİSİ NE İÇİN KULLANILIR?
—Verilen bir numune içindeki uçucu maddelerin sayısının tayini; verilen numuneden elde edilen her pik ayrı bir maddeyi gösterir. Bu kromatografinin en önemli yönlerinden biridir.
—Bir maddenin saf olup olmadığının araştırılması; saflığı kontrol edilen madde birden fazla pik vermişse, safsızlık var demektir. Piklerin altında kalan alanların birbirilerine oranı, madde ve yabancı maddenin karışıma oranı kadardır.
—Yeni geliştirilen bir metodun ne derecede duyarlı olduğunun araştırılması içi gaz kromotografisi kullanılır.