Mesleki Yeterlilik ve Mesleki Eğitim
Ülkemizde mesleki eğitimin ortaya çıkışı ve gelişimini irdeleyecek olursak, 19.06.1986 tarihinde “3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu” yürürlüğe girmiştir. Bu kanunun amacı “çırak, kalfa ve ustaların eğitimi ile okullarda ve işletmelerde yapılacak mesleki eğitime ilişkin esasları düzenlemek” olarak belirtilmiştir. Günümüze kadar geçen süreçte kanunun uygulanmasında altyapısal eksikliklerden ileri gelen denetim yetersizliğinden sıkıntılar yaşanmışsa da belirli bir yol alınmaya çalışılmıştır. Daha sonra 07.10.2006 tarihinde yürürlüğe konulan “5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu” ile birçok Avrupa Birliği ülkesinde de bulunan, mesleki eğitim konusu daha geniş çerçeveden değerlendirmeye alınarak ulusal ve uluslararası meslek standartlarını temel alarak, teknik ve meslekî alanlarda ulusal yeterliliklerin esaslarını belirlemek; denetim, ölçme ve değerlendirme, belgelendirme ve sertikalandırmaya ilişkin faaliyetleri yürütmek amacıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın ilgili kuruluşu olarak “Mesleki Yeterlilik Kurumu” kurulmuştur.
Mesleki Yeterlilik
Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) ulusal mesleki yeterlilik sistemini kurup koordinasyonunu sağlamayı
amaçlamaktadır. Tabiplik, diş hekimliği, hemşirelik, ebelik, eczacılık, veterinerlik, mimarlık (Avrupa Birliği’nde otomatik tanınma kapsamında yer alan meslekler), mühendislik mesleği ile en az lisans düzeyinde öğrenimi gerektiren ve mesleğe giriş şartları kanunla düzenlenmiş olan meslekler bu kanunun kapsamı dışında olup bunların dışındaki tüm meslekler kapsamda yer almaktadır. Ülke çapında bu kapsamdaki tüm mesleklere bir standart getirerek meslekte profesyonelleşme adımları atılmak istenmiştir.
Bir örnek ile açıklayacak olursak: bir torna ya da CNC operatörünün işini gerçekleştirirken yapması gerekenleri (uygun programın kullanılması, takımların seçilmesi, işlenen parçanın talimatlarda belirtilen ölçülere, kaliteye ve özelliklere uygun olması, malzemelerin, makinelerin ve tezgâhların zarar görmemesi vs.) ortaya koyup bunun yanına iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak da alınması gereken önlemleri kapsayan bir eğitim içeriği ile kişinin hem teorik hem de pratik mesleki becerisini ölçerek seviye seviye sertikalandıran bir sistem olarak düşünülebilir.
MYK şimdiye kadar 600′ ün üzerinde meslek yeterliliği yayımlamıştır. Yayımlanan ulusal meslek standartlarına ulaşarak mesleklerin içeriğini daha ayrıntılı inceleyebilirsiniz:
Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu’nun uzun vadede öngördüğü, ülke çapındaki tüm meslekler için (kapsam dışı meslekler hariç) bu şekilde standartlar yayımlanarak zorunlu hale getirilmesidir. MYK’nın şimdiye kadar 25.05.2015 tarihinde yayımlanarak 25.05.2016 ‘da yürürlüğe girmek üzere 40 meslek
ve 24.03.2016 tarihinde yayımlanarak 24.03.2017 ‘de yürürlüğe girmek üzere 8 meslek olmak üzere toplamda 48 meslekte kademeli olarak mesleki yeterlilik belgesi zorunluluğu getirilmiştir.
Mesleki Yeterlilik Belgesi Aranmayacak Kişiler
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununa göre ustalık belgesi almış olanlar ile Millî Eğitim Bakanlığına bağlı meslekî ve teknik eğitim okullarından ve üniversitelerin meslekî ve teknik eğitim veren okul ve bölümlerinden mezun olup, diplomalarında veya ustalık belgelerinde belirtilen bölüm, alan ve dallarda çalıştırılanların ayrıca meslekî yeterlilik belgesi almasına gerek yoktur.
Teftiş ve İdari Para Cezaları
Mesleki yeterlilik belgesinin denetimini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişleri gerçekleştirir.
Mesleki yeterlilik belgesi bulunmayan işveren veya işveren vekillerine Çalışma ve İş Kurumu il müdürü
tarafından her bir çalışan için beş yüz Türk lirası idari para cezası verilir. Bu Kanuna göre verilen idari para cezaları tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenir. (Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu Ek-1(3))
Devlet Destekleri
Belge ve Sınav Ücreti Teşviki
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun ek 3 üncü maddesine göre 20.06.2015 tarihinde yayımlanan Bakanlar Kurulu kararı ile aşağıda linki verilen mesleklerin belge masrafı ve sınav ücretleri İşsizlik Sigortası fonundan karşılanacaktır.
Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, Bakanlıkça çıkarılacak tebliğlerde belirtilen mesleklerde, 5544 sayılı Meslekî Yeterlilik Kurumu Kanunu kapsamında yetkilendirilmiş sınav ve belgelendirme kuruluşları
( ) nın
gerçekleştireceği sınavlarda başarılı olan kişilerin 31/12/2017 tarihine kadar belge masrafı ile sınav ücreti, 1/1/2018 tarihinden 31/12/2019 tarihine kadar ise belge masrafı ile sınav ücretinin yarısı Fondan karşılanır.
Fondan karşılanacak sınav ücreti, brüt asgari ücretin yarısını geçmemek üzere meslekler itibarıyla Bakanlığın teklif ve Bakanlar Kurulunun kararıyla belirlenir. Fondan karşılanan bu desteklerden kişiler bir kez yararlanabilir.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.
SGK İşveren Prim Teşviki
6111 sayılı Kanun ile yapılan düzenleme ve 28.12.2015 tarihinde resmi gazetede yayımlanan Bakanlar Kurulu kararı ile 4447 Sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin uygulama süresi için son tarih 31/12/2020 tarihine kadar uzatıldı.
Buna göre 6111 Sayılı Kanunda belirtilen şartların yerine getirilmesi halinde, işe alınan her bir sigortalı için geçerli olmak üzere işverenlere 6 ay ile 48 ay arasında değişen sürelerde, işçinin prime esas kazancı üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarı, işsizin işe alındığı tarihten itibaren İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır. Ayrıca, söz konusu yasada, işçinin Türkiye İş Kurumun kayıtlı işsizler arasından(veya Kurum aracılığı ile) işe başlatılması halinde ilave 6 aylık süre ile teşviş uygulamasından faydalanılmaktadır.
Teşvik Kapsamında İşe Alınacak İşsizlerin Nitelikleri
Mesleki yeterlilik ile ilgili verilen bilgileri bir kenara koyacak olursak; 30.06.2012 tarihli resmi gazetede
yayımlanarak ile yürürlüğe giren 6331 sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu ile işyerleri yaptıkları asıl işler temel alınarak tehlike sınıarına ayrıldı. Bu kapsamda “Tehlikeli” ve “Çok Tehlikeli” işyerlerinde yapacağı işle ilgili mesleki eğitimi olmayan çalışanların işe başlatılamayacağı belirtilmektedir. (6331 Madde:17(3)) İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun ilgili maddesi gereğince 13.07.2013 tarihinde “Tehlikeli Ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönetmelik” çıkarılmış ve mesleki eğitim alınacak işler Ek-1 ‘de 109 madde olarak sayılmıştır. Bu işler kapsamında alınan eğitimlerden hangileri “mesleki eğitim” kapsamında olduğu sorusunun cevabı da aynı yönetmeliğin Madde 6(1)’ inde sayılmıştır.
Hangi Belgeler Mesleki Eğitim Belgesi Sayılır?
Burada 8. Maddede mesleki eğitim belgesi kapsamında sayılan MYK ’nın verdiği Mesleki Yeterlilik Belgesi
akıllarda soru işareti oluşmasına yol açmıştır. Özellikle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ‘nın 25.05.2015 tarihinde yayımladığı ve 25.06.2016 ‘da Mesleki Yeterlilik ile ilgili yürürlüğe girecek olan tebliğ sonrası
-Mesleki eğitim yükümlülüğü ertelendi mi?
-Mesleki Yeterlilik Belgesi almak yeterli mi?
sorularını akıllara gelmiştir.
Aslında ertelenen herhangi bir şey söz konusu değildir. Zira 6331 Sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu yürürlüğe girdiğinden beri (tüm maddeleri ile 01.01.2013) işverenlerin, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde mesleki eğitimi olmayan çalışanları işe başlatamayacağı hükmü hep vardı. Bu kapsamda kanunda herhangi bir değişiklik veya erteleme mevcut değildir.
Mesleki yeterlilik başlığı altında da açıklandığı üzere uzun vadede tüm mesleklerin yeterlilikleri oluşturulup zorunlu hale getirileceği düşünülürse işverenlerin mesleki eğitim kapsamında mesleki yeterlilik belgesi alması daha avantajlı görünmektedir. Fakat “Tehlikeli Ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönetmelik” (Mesleki eğitim yönetmeliği) de belirtilen 109 iş alanı için gerekli tüm mesleklerle ilgili yeterlilikler yayınlanana kadar işverenlerin mesleki eğitim yükümlülüklerini de yerine getirmesi gerektiği açıktır.
Bu noktada işveren olarak tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yaptığı işle alakalı “mesleki yeterlilik” yayımlanmayan mesleklerle ilgili, Mesleki Eğitim Yönetmeliği’nde “mesleki eğitim” sayılan belgelerden ilk 7 maddede belirtilen yerlerden alınacak “mesleki eğitimler” tamamlanmalıdır.
Not: Bu Yönetmelik kapsamına giren işlerde 1/1/2013 tarihinden önce işe alındığına dair Sosyal Güvenlik
Kurumuna ait kayıtlar esas alınarak 1/1/2013 tarihinden önce çalışmaya başlayanlara Millî Eğitim Bakanlığı ile 6. maddede sayılan kurum ve kuruluşlar arasında yapılacak protokoller çerçevesinde verilecek en az 32 saatlik eğitim modüllerinden geçirilerek alınan eğitimler sonucu düzenlenecek belgelere sahip olanlar bu Yönetmelik kapsamında mesleki eğitim almış olarak kabul edilecektir.
Teftiş ve İdari Para Cezaları
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde:17(3) kapsamında “tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde çalışanların mesleki eğitimlerinin alınmadan işe başlatılamayacağı” hükmü Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişlerince denetlenmektedir. Bu madde kapsamında İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 26(1)-ğ maddesine göre mesleki eğitimi olmayan her bir çalışan için 500 TL idari para cezası öngörülmüştür.
Sonuç
Sonuç olarak şimdiye kadar mesleki eğitim kapsamında herhangi bir girişimde bulunmamış
işverenlerden 25.06.2016 tarihinde yürürlüğe girecek 40 meslek için mesleki yeterliliği hem de devlet
desteği ile alarak bu yükümlülüklerini kökten çözüme kavuşturabilirler. Bunun dışında zorunluluğu henüz
yayımlanmamış fakat talep doğrultusunda mesleki yeterlilik belgesi verilen işlerle ilgili (yaklaşık 600
meslek) mesleki yeterlilik belgesi alınarak “mesleki eğitim” yükümlülüğü de yerine getirilmiş olur.
Yeterlilik yayımlanan tüm meslekler :
Şimdiye kadar çalışanlarının mesleki eğitimini veren (Mesleki Eğitim Yönetmeliği mesleki eğitim
kapsamında sayılanlardan ilk 7 madde kapsamında) işverenler için de, kendi sektörleri ve bu sektördeki
mesleklerle ilgili “mesleki yeterlilikler” yayımlanıp zorunlu hale gelene kadar “mesleki yeterlilik”
yükümlülükleri yoktur.
Şimdiye kadar çalışanları için hem mesleki eğitimini aldırmamış (ilk 7 madde kapsamında) hem de
yayımlanan tebliğdeki mesleklerde çalışanı bulunmayan işverenlerin en kısa zamanda mesleki eğitimleri
ilk 7 madde kapsamında alması gerekmektedir.
Mesleki Yeterlilik Zorunluluğu Yayınlanan 48 Meslek ve Yürürlük Tarihleri:
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 26.05.2016 da yaptığı duyuru ( ) ile ilk 40 meslek için yürürlük tarihinin 31.12.2016’ya kadar uzatılması için kanun değişikliğinin hazırlanıp Başbakanlığa gönderildiğini bildirdi.
Duyuru Linki:
( )
Notlar:
(*):En Az Altı aydan Beri O İşyerinin İşçisi Olmamalı İlk aşamada işe alınacak bu kişilerin işe alındıkları tarihten önceki altı aya ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumuna verilen prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı olmaması gerekmektedir. Dolayısıyla, işe alınmadan önceki altı aylık dönemde sigortalı olarak çalışılmamalıdır. Örneğin bu kapsamda 05/Nisan/2011””de işe alınan bir kişinin 04/Nisan/2011-04/Ekim/2010 döneminde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilen sigortalılar içinde olmaması gerekmektedir. Öte taraftan Kanun açık bir şekilde, sosyal güvenlik primine tabi çalışanların, yurt
dışında çalıştırılan sigortalıların istihdam edilmesi halinde dahi teşvik hükümlerinden yararlanılamayacağını ifade etmiştir.
(**):Ortalama Sigortalı Sayısına İlave İşe Alınmalı
4447 sayılı Kanunun geçici 10””uncu maddesine göre, işsizin işe alındığı tarihten önceki altı aya ilişkin işe alındıkları işyerinden bildirilen prim ve hizmet belgelerindeki sigortalı sayısının ortalamasına ilave olması şarttır.
Ortalama sigortalı sayısı, sigortalının işe başladığı işyerinde işe giriş tarihinden önceki altı ayda Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmiş olan toplam sigortalı sayısının, aynı dönem aralığında bildirim yapılmış ay sayısına bölünmesi suretiyle bulunacaktır. Örneğin 13.10.2011 tarihinde 5 işsiz işe alınmışsa, nisan-eylül dönemine bakılacak, prim ve hizmet belgelerinde nisanda 10, mayısta 3, haziranda 0, temmuzda 5, ağustosta 10, eylülde 2 işçi çalıştığı bildirilmiş ise bu sayılar toplanarak (10+3+0+ 5+10+2) 6 aya bölünecektir. Bulunan 5 işçi sayısı, bu işyerinin ortalama işçi sayısı olarak dikkate alınacaktır.
İşe giren sigortalının işe girdiği tarih itibarıyla çalıştırılan toplam sigortalı sayısı, ortalama sigortalı sayısının üzerinde olmalıdır. Bu kapsamda yeni açılan bir işyeri için işe alınan her sigortalı teşvik hükümlerinden yararlanılmasına olanak verecektir. Eğer ki işe giriş tarihinde bu artış olmamış, sonraki aylarda olmuş ise, söz konusu teşvikten yararlanmak mümkün olmayacaktır. Öte taraftan, sigortalı işsiz aynı işyerinde çalışmaya devam etse dahi o işyerinde çalıştırılanların sayısı, ortalama sigortalı sayısının üzerine çıkmadığı aylarda sigorta prim teşvikinden yararlanmak gene mümkün olmayacaktır. Ortalama sigortalı sayısı, teşvikten yararlanılacak olan her bir sigortalı için işe giriş tarihine göre ayrı ayrı tespit edileceğinden, farklı aylarda işe alınan sigortalılar yönünden baz alınan ortalama sigortalı sayıları farklı olabilecektir. İşyerinde çalışan sigortalı sayısının tespitinde, sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışanlar, çeşitli nedenlerle çalışması bulunmayan ve ücret ödenmeyen sigortalılar, ay içinde işe giren veya işten çıkanlar hesaplamaya dahil edilirken, aday çırak, çırak ve işyerinde mesleki eğitim gören öğrenciler ve stajyerler hesaplamaya dahil edilmeyeceklerdir. Ortalama sigortalı sayısı hesap edilirken 0,49””a kadar olan kesirler 0 (sıfır), 0,50 ve üstü kesirler ise tama iblağ edilecektir.
(***)Sigortalı İşsiz Bu Teşvikten Bir Kez Yararlanmalı
Düzenlemeye göre, sağlanan teşvikten aynı sigortalı için bir kez yararlanılabilir. Sigortalı, teşvik süresini
tamamlamadan tekrar işsiz kalır ise, kalan süreden yeniden yararlanamaz. Ancak, 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkekler ile 18 yaşından büyük kadınlar tekrar işe girerler ve tekrar işe girerken mesleki yeterlilik belgesi sahibi olmaları veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi bitirmeleri veya Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursundan mezun olduklarını gösterir belgeye haiz olmaları durumunda teşvikten tekrar yararlanırlar. Bu durumda ilk yararlanma süresi, ikincisinden düşülür ve toplam yararlanma süresi en son yararlanılan destek için maddede öngörülen süreyi aşamaz.
Kaynak :
Ülkemizde mesleki eğitimin ortaya çıkışı ve gelişimini irdeleyecek olursak, 19.06.1986 tarihinde “3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu” yürürlüğe girmiştir. Bu kanunun amacı “çırak, kalfa ve ustaların eğitimi ile okullarda ve işletmelerde yapılacak mesleki eğitime ilişkin esasları düzenlemek” olarak belirtilmiştir. Günümüze kadar geçen süreçte kanunun uygulanmasında altyapısal eksikliklerden ileri gelen denetim yetersizliğinden sıkıntılar yaşanmışsa da belirli bir yol alınmaya çalışılmıştır. Daha sonra 07.10.2006 tarihinde yürürlüğe konulan “5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu” ile birçok Avrupa Birliği ülkesinde de bulunan, mesleki eğitim konusu daha geniş çerçeveden değerlendirmeye alınarak ulusal ve uluslararası meslek standartlarını temel alarak, teknik ve meslekî alanlarda ulusal yeterliliklerin esaslarını belirlemek; denetim, ölçme ve değerlendirme, belgelendirme ve sertikalandırmaya ilişkin faaliyetleri yürütmek amacıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın ilgili kuruluşu olarak “Mesleki Yeterlilik Kurumu” kurulmuştur.
Mesleki Yeterlilik
Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) ulusal mesleki yeterlilik sistemini kurup koordinasyonunu sağlamayı
amaçlamaktadır. Tabiplik, diş hekimliği, hemşirelik, ebelik, eczacılık, veterinerlik, mimarlık (Avrupa Birliği’nde otomatik tanınma kapsamında yer alan meslekler), mühendislik mesleği ile en az lisans düzeyinde öğrenimi gerektiren ve mesleğe giriş şartları kanunla düzenlenmiş olan meslekler bu kanunun kapsamı dışında olup bunların dışındaki tüm meslekler kapsamda yer almaktadır. Ülke çapında bu kapsamdaki tüm mesleklere bir standart getirerek meslekte profesyonelleşme adımları atılmak istenmiştir.
Bir örnek ile açıklayacak olursak: bir torna ya da CNC operatörünün işini gerçekleştirirken yapması gerekenleri (uygun programın kullanılması, takımların seçilmesi, işlenen parçanın talimatlarda belirtilen ölçülere, kaliteye ve özelliklere uygun olması, malzemelerin, makinelerin ve tezgâhların zarar görmemesi vs.) ortaya koyup bunun yanına iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak da alınması gereken önlemleri kapsayan bir eğitim içeriği ile kişinin hem teorik hem de pratik mesleki becerisini ölçerek seviye seviye sertikalandıran bir sistem olarak düşünülebilir.
MYK şimdiye kadar 600′ ün üzerinde meslek yeterliliği yayımlamıştır. Yayımlanan ulusal meslek standartlarına ulaşarak mesleklerin içeriğini daha ayrıntılı inceleyebilirsiniz:
Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu’nun uzun vadede öngördüğü, ülke çapındaki tüm meslekler için (kapsam dışı meslekler hariç) bu şekilde standartlar yayımlanarak zorunlu hale getirilmesidir. MYK’nın şimdiye kadar 25.05.2015 tarihinde yayımlanarak 25.05.2016 ‘da yürürlüğe girmek üzere 40 meslek
ve 24.03.2016 tarihinde yayımlanarak 24.03.2017 ‘de yürürlüğe girmek üzere 8 meslek olmak üzere toplamda 48 meslekte kademeli olarak mesleki yeterlilik belgesi zorunluluğu getirilmiştir.
Mesleki Yeterlilik Belgesi Aranmayacak Kişiler
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununa göre ustalık belgesi almış olanlar ile Millî Eğitim Bakanlığına bağlı meslekî ve teknik eğitim okullarından ve üniversitelerin meslekî ve teknik eğitim veren okul ve bölümlerinden mezun olup, diplomalarında veya ustalık belgelerinde belirtilen bölüm, alan ve dallarda çalıştırılanların ayrıca meslekî yeterlilik belgesi almasına gerek yoktur.
Teftiş ve İdari Para Cezaları
Mesleki yeterlilik belgesinin denetimini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişleri gerçekleştirir.
Mesleki yeterlilik belgesi bulunmayan işveren veya işveren vekillerine Çalışma ve İş Kurumu il müdürü
tarafından her bir çalışan için beş yüz Türk lirası idari para cezası verilir. Bu Kanuna göre verilen idari para cezaları tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenir. (Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu Ek-1(3))
Devlet Destekleri
Belge ve Sınav Ücreti Teşviki
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun ek 3 üncü maddesine göre 20.06.2015 tarihinde yayımlanan Bakanlar Kurulu kararı ile aşağıda linki verilen mesleklerin belge masrafı ve sınav ücretleri İşsizlik Sigortası fonundan karşılanacaktır.
Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, Bakanlıkça çıkarılacak tebliğlerde belirtilen mesleklerde, 5544 sayılı Meslekî Yeterlilik Kurumu Kanunu kapsamında yetkilendirilmiş sınav ve belgelendirme kuruluşları
( ) nın
gerçekleştireceği sınavlarda başarılı olan kişilerin 31/12/2017 tarihine kadar belge masrafı ile sınav ücreti, 1/1/2018 tarihinden 31/12/2019 tarihine kadar ise belge masrafı ile sınav ücretinin yarısı Fondan karşılanır.
Fondan karşılanacak sınav ücreti, brüt asgari ücretin yarısını geçmemek üzere meslekler itibarıyla Bakanlığın teklif ve Bakanlar Kurulunun kararıyla belirlenir. Fondan karşılanan bu desteklerden kişiler bir kez yararlanabilir.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.
SGK İşveren Prim Teşviki
6111 sayılı Kanun ile yapılan düzenleme ve 28.12.2015 tarihinde resmi gazetede yayımlanan Bakanlar Kurulu kararı ile 4447 Sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin uygulama süresi için son tarih 31/12/2020 tarihine kadar uzatıldı.
Buna göre 6111 Sayılı Kanunda belirtilen şartların yerine getirilmesi halinde, işe alınan her bir sigortalı için geçerli olmak üzere işverenlere 6 ay ile 48 ay arasında değişen sürelerde, işçinin prime esas kazancı üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarı, işsizin işe alındığı tarihten itibaren İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır. Ayrıca, söz konusu yasada, işçinin Türkiye İş Kurumun kayıtlı işsizler arasından(veya Kurum aracılığı ile) işe başlatılması halinde ilave 6 aylık süre ile teşviş uygulamasından faydalanılmaktadır.
Teşvik Kapsamında İşe Alınacak İşsizlerin Nitelikleri
- En Az Altı aydan Beri O İşyerinin İşçisi Olmamalı(*)
- Ortalama Sigortalı Sayısına İlave İşe Alınmalı(**)
- Sigortalı İşsiz Bu Teşvikten Bir Kez Yararlanmalı(***)
- Yaşa Bağlı Teşvikler
Mesleki yeterlilik ile ilgili verilen bilgileri bir kenara koyacak olursak; 30.06.2012 tarihli resmi gazetede
yayımlanarak ile yürürlüğe giren 6331 sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu ile işyerleri yaptıkları asıl işler temel alınarak tehlike sınıarına ayrıldı. Bu kapsamda “Tehlikeli” ve “Çok Tehlikeli” işyerlerinde yapacağı işle ilgili mesleki eğitimi olmayan çalışanların işe başlatılamayacağı belirtilmektedir. (6331 Madde:17(3)) İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun ilgili maddesi gereğince 13.07.2013 tarihinde “Tehlikeli Ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönetmelik” çıkarılmış ve mesleki eğitim alınacak işler Ek-1 ‘de 109 madde olarak sayılmıştır. Bu işler kapsamında alınan eğitimlerden hangileri “mesleki eğitim” kapsamında olduğu sorusunun cevabı da aynı yönetmeliğin Madde 6(1)’ inde sayılmıştır.
Hangi Belgeler Mesleki Eğitim Belgesi Sayılır?
- 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununa göre verilen diploma, bitirme belgesi, yetki belgesi, sertifika, bağımsız işyeri açma belgesi, kalfalık, ustalık ve usta öğreticilik belgelerinden birisi,
- 12/3/2013 tarihli ve 28585 sayılı Resmî Gazete ‘de yayımlanan Aktif İşgücü Hizmetleri Yönetmeliğine göre mesleki eğitim kursları veya mesleki eğitim modülü/kursları ile eşit süreli olmak koşuluyla işbaşı eğitim programları sonucu alınan belgeler,
- Millî Eğitim Bakanlığı veya Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yetkilendirilen kurumlarca verilen operatör belgesi ve sürücü belgesi,
- 11/7/2002 tarihli ve 24812 sayılı Resmî Gazete ‘de yayımlanan Patlayıcı Madde Ateşleyici Yeterlilik Belgesinin Verilmesi Esas ve Usullerinin Belirlenmesi Hakkında Yönetmelik kapsamında alınan ateşleyici yeterlilik belgesi,
- Kuruluş kanunlarında veya ilgili kanunlarca yetkilendirilmiş kamu kurum ve kuruluşları tarafından düzenlenen eğitim faaliyetleri sonucunda verilen belgeler,
- Millî Eğitim Bakanlığının ilgili biriminin onayının alınması şartıyla; kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, eğitim amaçlı faaliyet gösteren vakıf ve dernekler, işçi ve işveren kuruluşları ile bünyelerinde kurulu iktisadi işletmeler, işçi ve işveren kuruluşları tarafından Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş eğitim amaçlı şirketler ve işveren tarafından düzenlenen eğitim faaliyetleri sonucunda verilen belgeler,
- Uluslararası kurum ve kuruluşlardan alınan ve Millî Eğitim Bakanlığı tarafından denkliği sağlanan belgeler,
- 30/12/2008 tarihli ve 27096 sayılı Resmî Gazete ‘de yayımlanan Meslekî Yeterlilik, Sınav ve Belgelendirme Yönetmeliği kapsamında verilen meslekî yeterlilik belgeleri,
Burada 8. Maddede mesleki eğitim belgesi kapsamında sayılan MYK ’nın verdiği Mesleki Yeterlilik Belgesi
akıllarda soru işareti oluşmasına yol açmıştır. Özellikle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ‘nın 25.05.2015 tarihinde yayımladığı ve 25.06.2016 ‘da Mesleki Yeterlilik ile ilgili yürürlüğe girecek olan tebliğ sonrası
-Mesleki eğitim yükümlülüğü ertelendi mi?
-Mesleki Yeterlilik Belgesi almak yeterli mi?
sorularını akıllara gelmiştir.
Aslında ertelenen herhangi bir şey söz konusu değildir. Zira 6331 Sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu yürürlüğe girdiğinden beri (tüm maddeleri ile 01.01.2013) işverenlerin, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde mesleki eğitimi olmayan çalışanları işe başlatamayacağı hükmü hep vardı. Bu kapsamda kanunda herhangi bir değişiklik veya erteleme mevcut değildir.
Mesleki yeterlilik başlığı altında da açıklandığı üzere uzun vadede tüm mesleklerin yeterlilikleri oluşturulup zorunlu hale getirileceği düşünülürse işverenlerin mesleki eğitim kapsamında mesleki yeterlilik belgesi alması daha avantajlı görünmektedir. Fakat “Tehlikeli Ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönetmelik” (Mesleki eğitim yönetmeliği) de belirtilen 109 iş alanı için gerekli tüm mesleklerle ilgili yeterlilikler yayınlanana kadar işverenlerin mesleki eğitim yükümlülüklerini de yerine getirmesi gerektiği açıktır.
Bu noktada işveren olarak tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yaptığı işle alakalı “mesleki yeterlilik” yayımlanmayan mesleklerle ilgili, Mesleki Eğitim Yönetmeliği’nde “mesleki eğitim” sayılan belgelerden ilk 7 maddede belirtilen yerlerden alınacak “mesleki eğitimler” tamamlanmalıdır.
Not: Bu Yönetmelik kapsamına giren işlerde 1/1/2013 tarihinden önce işe alındığına dair Sosyal Güvenlik
Kurumuna ait kayıtlar esas alınarak 1/1/2013 tarihinden önce çalışmaya başlayanlara Millî Eğitim Bakanlığı ile 6. maddede sayılan kurum ve kuruluşlar arasında yapılacak protokoller çerçevesinde verilecek en az 32 saatlik eğitim modüllerinden geçirilerek alınan eğitimler sonucu düzenlenecek belgelere sahip olanlar bu Yönetmelik kapsamında mesleki eğitim almış olarak kabul edilecektir.
Teftiş ve İdari Para Cezaları
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde:17(3) kapsamında “tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde çalışanların mesleki eğitimlerinin alınmadan işe başlatılamayacağı” hükmü Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişlerince denetlenmektedir. Bu madde kapsamında İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 26(1)-ğ maddesine göre mesleki eğitimi olmayan her bir çalışan için 500 TL idari para cezası öngörülmüştür.
Sonuç
Sonuç olarak şimdiye kadar mesleki eğitim kapsamında herhangi bir girişimde bulunmamış
işverenlerden 25.06.2016 tarihinde yürürlüğe girecek 40 meslek için mesleki yeterliliği hem de devlet
desteği ile alarak bu yükümlülüklerini kökten çözüme kavuşturabilirler. Bunun dışında zorunluluğu henüz
yayımlanmamış fakat talep doğrultusunda mesleki yeterlilik belgesi verilen işlerle ilgili (yaklaşık 600
meslek) mesleki yeterlilik belgesi alınarak “mesleki eğitim” yükümlülüğü de yerine getirilmiş olur.
Yeterlilik yayımlanan tüm meslekler :
Şimdiye kadar çalışanlarının mesleki eğitimini veren (Mesleki Eğitim Yönetmeliği mesleki eğitim
kapsamında sayılanlardan ilk 7 madde kapsamında) işverenler için de, kendi sektörleri ve bu sektördeki
mesleklerle ilgili “mesleki yeterlilikler” yayımlanıp zorunlu hale gelene kadar “mesleki yeterlilik”
yükümlülükleri yoktur.
Şimdiye kadar çalışanları için hem mesleki eğitimini aldırmamış (ilk 7 madde kapsamında) hem de
yayımlanan tebliğdeki mesleklerde çalışanı bulunmayan işverenlerin en kısa zamanda mesleki eğitimleri
ilk 7 madde kapsamında alması gerekmektedir.
Mesleki Yeterlilik Zorunluluğu Yayınlanan 48 Meslek ve Yürürlük Tarihleri:
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 26.05.2016 da yaptığı duyuru ( ) ile ilk 40 meslek için yürürlük tarihinin 31.12.2016’ya kadar uzatılması için kanun değişikliğinin hazırlanıp Başbakanlığa gönderildiğini bildirdi.
Duyuru Linki:
( )
Notlar:
(*):En Az Altı aydan Beri O İşyerinin İşçisi Olmamalı İlk aşamada işe alınacak bu kişilerin işe alındıkları tarihten önceki altı aya ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumuna verilen prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı olmaması gerekmektedir. Dolayısıyla, işe alınmadan önceki altı aylık dönemde sigortalı olarak çalışılmamalıdır. Örneğin bu kapsamda 05/Nisan/2011””de işe alınan bir kişinin 04/Nisan/2011-04/Ekim/2010 döneminde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilen sigortalılar içinde olmaması gerekmektedir. Öte taraftan Kanun açık bir şekilde, sosyal güvenlik primine tabi çalışanların, yurt
dışında çalıştırılan sigortalıların istihdam edilmesi halinde dahi teşvik hükümlerinden yararlanılamayacağını ifade etmiştir.
(**):Ortalama Sigortalı Sayısına İlave İşe Alınmalı
4447 sayılı Kanunun geçici 10””uncu maddesine göre, işsizin işe alındığı tarihten önceki altı aya ilişkin işe alındıkları işyerinden bildirilen prim ve hizmet belgelerindeki sigortalı sayısının ortalamasına ilave olması şarttır.
Ortalama sigortalı sayısı, sigortalının işe başladığı işyerinde işe giriş tarihinden önceki altı ayda Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmiş olan toplam sigortalı sayısının, aynı dönem aralığında bildirim yapılmış ay sayısına bölünmesi suretiyle bulunacaktır. Örneğin 13.10.2011 tarihinde 5 işsiz işe alınmışsa, nisan-eylül dönemine bakılacak, prim ve hizmet belgelerinde nisanda 10, mayısta 3, haziranda 0, temmuzda 5, ağustosta 10, eylülde 2 işçi çalıştığı bildirilmiş ise bu sayılar toplanarak (10+3+0+ 5+10+2) 6 aya bölünecektir. Bulunan 5 işçi sayısı, bu işyerinin ortalama işçi sayısı olarak dikkate alınacaktır.
İşe giren sigortalının işe girdiği tarih itibarıyla çalıştırılan toplam sigortalı sayısı, ortalama sigortalı sayısının üzerinde olmalıdır. Bu kapsamda yeni açılan bir işyeri için işe alınan her sigortalı teşvik hükümlerinden yararlanılmasına olanak verecektir. Eğer ki işe giriş tarihinde bu artış olmamış, sonraki aylarda olmuş ise, söz konusu teşvikten yararlanmak mümkün olmayacaktır. Öte taraftan, sigortalı işsiz aynı işyerinde çalışmaya devam etse dahi o işyerinde çalıştırılanların sayısı, ortalama sigortalı sayısının üzerine çıkmadığı aylarda sigorta prim teşvikinden yararlanmak gene mümkün olmayacaktır. Ortalama sigortalı sayısı, teşvikten yararlanılacak olan her bir sigortalı için işe giriş tarihine göre ayrı ayrı tespit edileceğinden, farklı aylarda işe alınan sigortalılar yönünden baz alınan ortalama sigortalı sayıları farklı olabilecektir. İşyerinde çalışan sigortalı sayısının tespitinde, sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışanlar, çeşitli nedenlerle çalışması bulunmayan ve ücret ödenmeyen sigortalılar, ay içinde işe giren veya işten çıkanlar hesaplamaya dahil edilirken, aday çırak, çırak ve işyerinde mesleki eğitim gören öğrenciler ve stajyerler hesaplamaya dahil edilmeyeceklerdir. Ortalama sigortalı sayısı hesap edilirken 0,49””a kadar olan kesirler 0 (sıfır), 0,50 ve üstü kesirler ise tama iblağ edilecektir.
(***)Sigortalı İşsiz Bu Teşvikten Bir Kez Yararlanmalı
Düzenlemeye göre, sağlanan teşvikten aynı sigortalı için bir kez yararlanılabilir. Sigortalı, teşvik süresini
tamamlamadan tekrar işsiz kalır ise, kalan süreden yeniden yararlanamaz. Ancak, 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkekler ile 18 yaşından büyük kadınlar tekrar işe girerler ve tekrar işe girerken mesleki yeterlilik belgesi sahibi olmaları veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi bitirmeleri veya Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursundan mezun olduklarını gösterir belgeye haiz olmaları durumunda teşvikten tekrar yararlanırlar. Bu durumda ilk yararlanma süresi, ikincisinden düşülür ve toplam yararlanma süresi en son yararlanılan destek için maddede öngörülen süreyi aşamaz.
Kaynak :
Moderatörün son düzenlenenleri: