• Sayın Üyeler,

    Site görünümünün gündüz açık renk tema, gece koyu renk tema olacak şekilde otomatik değişmesini sağlayan bir düzenleme yapılmıştır. Görünümün otomatik değişmesini istemiyorsanız, bu ayarı hesap tercihlerinizden kolaylıkla değiştirebilirsiniz. Açık/Koyu temalar arasında ki geçişin otomatik olmasını istemeyen üyelerimiz üst menüde yer alan simgeler yardımıyla da kolayca geçiş yapabilirler.

    Site renklerinin günün saatine göre ayarlanmasının göz sağlığına faydaları olduğu için böyle bir düzenleme yapılmıştır. Fakat her üye görünüm rengini tercihine göre kullanmaya devam edebilecektir.

Iş Kazaları Nasıl Önlenir: Ingiltere Örneği

Fatih Özcan

Site Kurucusu
Katılım
7 Aralık 2013
Şehir
Yurt Dışı
Sertifika
Diğer Belge
Firma
ABL Group
Merhabalar,

Ülkemizde iş kazalarının etkin şekilde önlenebilmesi için İSG sisteminde kısmi iyileştirmeler yerine kökten bir değişikliğe gidilmesi gerektiği çok açık. Geçtiğimiz hafta Başbakan Ahmet DAVUTOĞLU tarafından 18 ana başlıkta açıklanan iş güvenliği eylem planının, mevcut İSG sisteminde bazı kısmi iyileştirmeleri sağlayacağı, ancak İSG sistemimizin asıl ihtiyacı olan kökten bir iyileştirmeyi getirmeyeceği, dolayısıyla iş kazalarının önlenmesine kayda değer bir katkısının olmayacağı kanaatindeyim.

Ülkemizin İSG sisteminin kökten iyileşmeye ihtiyaç duyulan pek çok kısmı bulunuyor. Bu kısımlardan biri de, hiçbir sınıflama kriterine dayanmayan işyeri tehlike sınıflaması sistemi ile bu sınıflamaya bağlı olan ve dünyada eşi, benzeri ve dayanağı olmayan ABC iş güvenliği uzmanlığı sistemidir.

İşte bu nedenlerledir ki, kurulduğundan bu yana ABC is güvenliği uzmanlığı sistemi ile ilgili sancılara hep birlikte şahit oluyoruz. ABC sisteminin bu yönlerini grubumuzda ve mesleki platformlarda çok tartıştık, kuşkusuz bundan sonra da çok tartışacağız. Ta ki bu akıl almaz sistemden vazgeçilene kadar.

Öte yandan, gelişmiş ülkelerin bu açıdan nasıl bir İSG sistemi kurduklarına da hep birlikte tekrar bakmamızda yarar var.

Bu çerçevede İSG performansı açısından Avrupa'nın en iyi ülkelerinden İngiltere'nin İSG sistemini ABC sistemimizle ilgili kısımları itibariyle kısaca özetleyerek katkıda bulunmak isterim.

Hatırlanacağı üzere aşağıda yer alan özeti 7 ve 9 Ocak 2013 tarihlerinde iki farklı mesaj halinde grubumuzla paylaşmıştım. Ülkemiz İSG sisteminin kökten iyileştirilmesine katkıda bulunması açısından önemli gördüğüm bu bilgileri bu vesileyle tekrar paylaşmak istedim.

İngiltere İSG sistemi The Management of Health and Safety At Work Regulations'da (İşyerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetimi Yönetmelikleri) tanımlanıyor. Sözkonusu yönetmeliğe ve uygulama kılavuzuna aşağıdaki linkten ulaşılabilir.

Please, Giriş Yap or Kayıt Ol to view URLs content!


Sözkonusu yönetmelik Madde 5'te işyerlerinde sağlık ve güvenlik düzenlemeleri aktarılıyor. (Regulation 5. Health and Safety Arrangements). Bu maddeye göre özetle; işverenler işyerlerinde önleyici ve koruyucu tedbirlerin etkin bir şekilde planlanması, organizasyonu, kontrolü, izlenmesi ve gözden geçirilmesi için uygun olan düzenlemeleri yapmalıdır. 5 ve daha fazla çalışanı olan işverenler de bu düzenlemeleri kayıt altına almalıdır.

İşverenlerin yönetmeliğin bu maddesine istinaden planlamada, organizasyonda, kontrolde, izlemede ve gözden geçirmede yapmaları gerekenler de yukarıdaki linkte verilen uygulama kılavuzunda açıklanıyor. Bu düzenlemelere baktığımızda da işverenlerin İSGB kurma veya OSGB'den hizmet alma zorunluluğu bulunmuyor. İşverenlerin bu düzenlemeleri iş sağlığı ve güvenliği kurulu kurulması zorunluluğu varsa kurul kanalıyla, kurul yoksa çalışanlardan oluşan ekipler kanalıyla gerçekleştirmeleri isteniyor. Özellikle risk değerlendirmesinde, önleyici ve koruyucu tedbirlere karar verilmesinde, çalışanlara yeterli bilginin eğitimin ve talimatların sağlanmasında yetkinlik şart koşuluyor. İşverenlerin gerekli yetkinliğe sahip kişileri bünyesinde bulundurabileceği gibi, gerektiğinde kısmen veya tümüyle kurum dışı yetkin kişilerden yardım veya danışmanlık alabileceği belirtiliyor. Bu yardımla ilgili hususlar da aşağıda özetini verdiğim Yönetmelik Madde 7'de açıklanıyor.

Sözkonusu yönetmelik Madde 6 Sağlık gözetimi ile ilgili ve yalnızca bir cümleden ibaret. Bu maddeye göre; her işveren; risk değerlendirmesi yoluyla çalışanlarının maruz kalabileceği sağlık ve güvenlik risklerini tanımlamalı ve çalışanlarının bu risklere uygun bir sağlık gözetimine tabi tutulmalarını güvence altına almalıdır.

Yukarıdaki madde oldukça kısa ve anlaşılır, ancak kuruluşların bu yükümlülüklerinin sağlanmasına yönelik kurulu sistem çok kapsamlı. Kısaca özetlemeye çalışacağım.

HSE sağlık gözetimi konusunda kuruluşlara yardımcı olacak rehber dokümanlar sunuyor. Bazı örnek dokümanları aşağıda iletiyorum.

Health Surveillance at Work
Please, Giriş Yap or Kayıt Ol to view URLs content!


Health Risk Management - A practical guide for managers in small and medium-sized enterprises
Please, Giriş Yap or Kayıt Ol to view URLs content!


Bu kapsamlı sistemi çok kabaca özetleyecek olursam, öncelikle işyerlerinde sağlık gözetimi ihtiyacının belirlenmesi gerekiyor. Sağlık gözetimi ihtiyacı; işyerinde gerçekleştirilen risk değerlendirmesi sonuçları, yasal yükümlülükler (sağlık gözetimi gerektiren mevzuat) ve kuruluşların sağlık politikaları (örneğin tüm çalışanlara genel sağlık kontrolü yapılması) doğrultusunda belirleniyor.

Bu aşamadan sonra, işyerine özgü bir sağlık gözetim programı oluşturulması ve program oluşturulurken iş sağlığı doktorları ve iş sağlığı hemşireleri gibi yetkin kişilerden destek alınması gerekiyor. Sağlık gözetim programının oluşturulması aşamasında çalışanların ve temsilcilerinin yetkin kişiler tarafından (iş sağlığı doktorları, iş sağlığı hemşireleri) bilinçlendirilmesi ve sisteme katılması da programın başarıya ulaşması için ön şartlardan biri.

Sağlık gözetimi programında kimler rol alıyor ve neler yapıyor:

  • Çalışanların kendi kontrolleri: Çalışanlar karşılaşabilecekleri meslek hastalıklarının erken belirtileri/semptomları ve bu belirtilerden herhangi biri görüldüğünde kime başvuracakları konusunda iş sağlığı hekimleri veya iş sağlığı hemşireleri tarafından bilinçlendiriliyorlar. Böylelikle kendilerinde bu belirtileri gören çalışanların ilgili kişilere başvurmaları teşvik edilmiş oluyor.
  • Sorumlu kişilerin temel kontrolleri: İşyerinde yöneticiler, süpervizörler, ilk yardımcılar gibi kişiler arasından sorumlu kişiler atanıyor. Bu kişiler işyerinde karşılaşılabilecek meslek hastalıkları ve bu hastalıkların erken belirtileri konusunda iş sağlığı hekimleri veya iş sağlığı hemşireleri tarafından eğitiliyorlar. Bu kişiler de çalışma alanlarında yaptıkları turlarda bu belirtilere sahip çalışanların olup olmadıklarını kontrol ediyorlar. Bu kişilerden semptomların muhtemel sebebi konusunda tanı koymaları elbette beklenmiyor:)). Buradaki amaç meslek hastalıklarının mümkün olduğunca erken aşamada tespit edilmesi için çalışanların kendilerini kontrollerinin dışında ikinci bir temel kontrol yapılması, bir başka deyişle kaçakların azaltılması:))
  • Kalifiye kişiler tarafından semptomların soruşturulması:Örneğin, iş sağlığı hekiminin/hemşiresinin astım belirtilerini kontrol etmesi, bir odyolojistin işitme testi yapması, yetkin başka bir kişinin akciğer fonksiyon testini yapması, vb.
  • Klinik muayeneler:Bir doktor gerçekleştirmeli veya bir doktorun süpervizörlüğünde gerçekleştirilmeli.
  • Biyolojik izleme ve biyolojik etki izleme:Genelde bir doktor gerçekleştirmeli veya bir doktorun süpervizörlüğünde gerçekleştirilmeli
Sağlık gözetimi programı elbette sonuçların değerlendirilmesi, gerektiğinde resmi kurumlara bildirimlerin yapılması (RIDDOR), kayıtların muhafazası, vb. pek çok hususu da içeriyor.

Öte yandan, bilindiği gibi iş sağlığı risklerinin yönetimi multi-disipliner bir alan. İngiltere'de bu alanda iş sağlığı hekimleri ve iş sağlığı hemşireleri dışında pek çok meslek grubu yer alıyor. Diğer meslek grupları başlıca mühendisler (havalandırma, gürültü, su arıtma vb. konularda uzman), iş hijyenistleri (bizde henüz bu meslek grubu bulunmuyor), ergonomistler (bizde sayıları çok az), iyonize/non-iyonize radyasyondan korunma uzmanları, mikrobiyologlar olarak sayılabilir. İş sağlığı doktorları ve iş sağlığı hemşireleri dahil bu meslek gruplarının iş sağlığı risklerinin yönetimindeki görev alanları kabaca tanımlı. Dileyenler aşağıdaki linkte bulunan Tablo 2'yi inceleyebilirler.

Please, Giriş Yap or Kayıt Ol to view URLs content!


Yukarıda sayılan meslek gruplarının dışında alanda hizmet veren iş terapistleri, iş fizyolojistleri, iş psikologları gibi meslek grupları da bulunuyor.

İşverenler dilerlerse bu meslek gruplarını bünyelerinde istihdam edebilirler, dilerlerse dışarıdan hizmet alabilirler. Ancak aşağıdaki mailimde Yönetmelik Madde 7.deaçıkladığım gibi mevzuat gereği hizmet aldıkları kişilerin yetkin olmaları gerekiyor ve bunun sorumlusu işveren.

HSE ihtiyacı olan kuruluşlara sağlık risklerinin yönetimi konusunda da destek oluyor. HSE'nin The Employment Medical Advisory Service (EMAS) adlı bir kurumu var. Bu kurum uzman iş sağlığı profesyoneli olan doktorlar ve hemşirelerden oluşuyor. Bu kurum HSE'ye işyeri denetimlerinde destek oluyor, ihtiyacı olan işverenlere, yerel yönetimlere, ticari birliklere, vb. sağlık risk yönetimi konusunda tavsiyelerde bulunuyor, HSE'ye raporlanan meslek hastalığı kayıtlarını inceliyor, vb. daha pek çok önemli görevi yürütüyor. Bizde de bu şekilde bir kurum olsa ne iyi olurdu değil mi? Dileyenler EMAS faaliyetlerinin detaylarına aşağıdaki linkten ulaşabilirler.

Please, Giriş Yap or Kayıt Ol to view URLs content!


İngiltere'de iş sağlığı konusunda kariyer yapmak isteyen doktorlar, hemşireler ve diğer meslek grupları için diploma, uzmanlık ve sertifika seçenekleri hakkında bilgi edinmek isteyenler aşağıdaki linkten bu bilgilere ulaşabilirler. Bu kariyer olanaklarına da hayran olmamak elde değil. Bu programların çoğunluğu Ülkemizde bulunmuyor. Umarım en kısa zamanda ülkemizde de benzeri programlara sahip oluruz.

Please, Giriş Yap or Kayıt Ol to view URLs content!


Please, Giriş Yap or Kayıt Ol to view URLs content!


Sözkonusu Yönetmelik Madde 7. Sağlık ve Güvenlik Yardımı başlığını taşıyor. (Regulation 7. Health and Safety Assistance). Bu madde ve açıklamaları oldukça uzun. Kısaca özetlemeye çalışacağım. İşverenler mevzuata uyum sağlamaları konusunda kendilerine yardımcı olacak bir veya daha fazla yetkin kişiyi atamak zorundalar. Yetkin kişinin açıklaması da yapılıyor. Sağlık profesyonelleri dışında İSG hizmeti verecek kişilerin özel bir konuda meslek sahibi olması veya sertifikalı olması da her zaman şart değil. Basit konularda bilgi ve deneyim sahibi olması, hangi konuda dışarıdan ilave destek alacağını bilmesi yeterli. Kompleks veya çok teknik konularda ise yetkin kişilerin konuya özel kalifikasyona sahip olmaları isteniyor. Sağlık profesyonellerinin (doktorlar, hemşireler, vb.) ise iş sağlığı alanında yeterli seviyede bilgiye veya eğitime sahip olmaları isteniyor. İşverenler isterlerse yetkin kişileri istihdam edebilirler, isterlerse dışarıdan kısmen veya tümüyle hizmet alabilirler. Ancak istihdam edilen veya dışarıdan hizmet alınan kişilerin ihtiyaç duyulan konuda yetkin olmalarının tek sorumlusu işveren.

İngiltere İSG Kurumu olan HSE, kendi web sitesinde işverenlere dışarıdan İSG desteği alınmasında pek çok açıdan yardımcı olacak bilgiyi ve desteği de sunuyor.

İşverenlere yetkin İSG danışmanı bulmaları konusunda yardımcı olmak amacıyla, HSE ve diğer prestijli İSG kurumları/enstitüleri (British Safety Council, NEBOSH, IOSH, IIRMS, ROSPA, vb.) bir araya gelerek İSG danışmanlığı için minimum kriterleri belirlemişler ve bir veri tabanı oluşturmuşlar. Adı: OSHCR ( Occupational Safety and Consultants Register). Minimum kriterleri sağlayan İSG danışmanları bu veri tabanına kaydoluyor, işverenler de dilerlerse İSG danışmanlarını bu veri tabanından seçiyor. Bu veri tabanından danışman seçmek en azından profesyonel kurumlar tarafından kabul görmüş minimum şartlara sahip danışmanları seçmek anlamına geliyor. İlgili veri tabanına aşağıdaki linkten ulaşılabilir. İlgi duyanların işveren girişi yaparak konu bazlı danışman bulma sistemini incelemelerini tavsiye ederim.

Please, Giriş Yap or Kayıt Ol to view URLs content!


HSE ayrıca dışarıdan İSG desteği alınmasında dikkat edilecek hususlarla ilgili tavsiyelerde bulunuyor. İyi, orta ve kötü İSG danışmanlığına örnekler veriyor.

Please, Giriş Yap or Kayıt Ol to view URLs content!


Please, Giriş Yap or Kayıt Ol to view URLs content!


HSE; İSG danışmanları ve hangi konularda destek verebilecekleri konusunda da işverenlere bilgi sağlıyor.

Please, Giriş Yap or Kayıt Ol to view URLs content!


Yukarıdaki linkte İSG danışmanları;

  • İSG yönetimi danışmanları,
  • Mühendislik danışmanları (havalandırma, gürültü, su arıtma, kimyasal proses, iş ekipmanı ile çalışmaların değerlendirilmesi, vb.),
  • İş hijyeni danışmanları
  • İş sağlığı profesyonelleri (doktorlar, hemşireler)
  • Ergonomi danışmanları
  • İyonize-iyonize olmayan radyasyon güvenliği danışmanları
  • Fizyoterapistler
  • vb.
olarak pek çok farklı kategoride tanımlanıyor ve her bir kategoriden hangi konularda destek alınabileceği belirtiliyor.

HSE kurumu ayrıca İSG danışmanlarına da sahip olmaları gereken özellikler konusunda bilgi sağlıyor, tavsiyelerde bulunuyor:

Please, Giriş Yap or Kayıt Ol to view URLs content!


Sonuç olarak yukarıda İngiltere İSG sistemini ABC sistemi ile ilgili kısımları itibariyle aktarmaya çalıştım. Özet olarak İngiltere İSG sisteminde;

  • Bizdeki gibihiçbir sınıflama kriteri olmayan işyeri tehlike sınıflandırması yok
  • İşverenlerin İSGB kurmaları veya OSGB'den hizmet alma zorunlulukları yok. Bunun yerine yetkin kişileri görevlendirme yükümlülüğü var.
  • ABC iş güvenliği uzmanı sınıflandırması yok. Bunun yerine konu bazlı uzmanlık var. İstihdam edilen veya dışarıdan hizmet alınacak kişinin ihtiyaç duyulan sektörde ve/veya ihtiyaç duyulan konuda yetkin olması şartları var.
Yukarıda elimden geldiğince detaya girerek İngiltere İSG sisteminin bir özetini yapmaya çalıştım. Eksik kalan yanları olmuş olabilir ama, benden İngiltere İSG sistemine ait bilgiler bu kadar.

İngiltere'de kurulu olan bu İSG sistemi, benim de Ülkemiz için benzerinin hayalini kurduğum bir sistem. Umarım daha fazla can kaybı olmadan bu sistemin birebir olmasa da uygun bir şekilde Ülkemize adapte edildiğini bir şekilde görebiliriz. Birebir olmasa da diyorum, çünkü bizde henüz bu sistemi her bakımdan ayakta tutacak yeterli öğrenim, eğitim, denetim, akreditasyon vb. altyapılar bulunmuyor maalesef. Bu türde bir sistemi şu anda bir ucundan kurmaya başlasak bile, altyapıların tamamlanması ve sistemin oturması yıllar alacaktır.

İşte bu nedenlerle benim iş güvenliği eylem planından beklediğim İSG sistemimizde bu türde kökten radikal değişiklikler ve iyileştirmeler getirecek aksiyonlardı. Bu aksiyonların şimdilik başka bir bahara kaldığı görülüyor.

Sevgi ve saygılarımla

Dr. Hilal KINLI

İSGÇ Risk Yönetimi Danışmanı
 
Üst